PERSEPOLIS I PASARGAD, PRESTONICE DREVNE PERSIJE
Persijsko carstvo bilo je sačinjeno od raznih vladarskih dinastija i nalazilo se na prostoru današnjeg Irana. Sam naziv Persija postao je ime države prema nazivu oblasti Fars ili Persuaš koja se nalazila na obali Persijskog zaliva. Upravo na tom mestu živeli su narodi koji su u VI veku pre n.e. osnovali imperiju Ahemenida (kao i državu Sasanida kasnije) koja je tradicionalno nazivana Persijom.Dve najvažnije tadašnje prestonice u drevnoj Persiji bili su gradovi Persepolis i Pasargad.
Persepolis
Gradnja Persepolisa počela je u VI veku pre naše ere, na prethodno ozidanoj veštačkoj terasi ogromnih razmera visine 20 metara, i trajala je godinama. U biblijskom Starom zavetu opisano je podizanje ovog kompleksa, sa detaljnim podacima o tome koje nacije su učestvovale u poduhvatu i iz kojih sve krajeva poznatog sveta je donešen materijal za gradnju.
I danas, nalazište posećuje veliki broj kako domaćih, tako i stranih turista, gde osim “Kapije Svih Nacija” i ostataka nekoliko palata, glavnu atrakciju predstavlja “Veliko stepenište”, sa reljefima podanika Persijskog carstva iz svih krajeva Azije, koji prikazani u prirodnoj veličini, u redu na stepeništu caru prinose darove. U okviru nalazišta postoji i manji muzej, smešten unutar nekadašnjeg Harema cara Kserksa. Godine 330. pre naše ere, nakon osvajanja, Persepolis je zapalio Aleksandar Veliki. Navodno je jedna od njegovih konkubina, tokom pijanstva koje je trajalo čitave noći predložila da Persepolis treba da gori, što se i dogodilo. Danas je Persepolis deo UNESCO-ve svetske kulturne baštine.
Pasargad
Sedamdeset sedam kilometara dalje ka severu, kraj puta nalazi se Pasargad (Pasargadae), osim Persepolisa druga važna prestonica persijskih careva.
Ostaci kule, palate i kanala za navodnjavanje jedne od devet čuvenih persijskih bašti (koje su takođe deo UNESCO-ove svetske kulturne baštine), leže rasprostrti po poljani kao rezultat vladavine prvog velikog cara antičke Persije – Kira Velikog.
Mnogi ne znaju da je njegov jednostavni mauzolej iz VI veka pre naše ere, bio inspiracija mnogim kasnijim graditeljima, između ostalih i čuvenom Ivanu Meštroviću.
