SPINALONGA-OSTRVO ŽIVIH MRTVACA

Neplodna, ali očaravajuća zemlja Spinalonge bila je dom za stotine bolesnih ljudi – živih mrtvaca – izopštenih od sveta.

Grčko ostrvce Spinalonga, na istočnom delu Krita, nazivaju još i “ostrvo živih mrtvaca” i “ostrvo patnje”. Dok niski tunel kroz koji se i danas prolazi po iskrcavanju na ostrvo, nosi naziv Danteova kapija.

Ostrvo gubavaca

Antičko ime Spinalonge bilo je Kalidonia, a navodno su joj današnje ime nadenuli Mlečani i sastavljena je od reči spina, što znači trn i longa, što znači dugačko.

Pod vlašću Mlečana Spinalonga je bila i nakon što su ostatak Krita zauzele Osmanlije, a kada su Turci 1903. godine napustili Krit, Spinalonga je ponovo postala deo Grčke.

Iako ima bogato istorijsko naslđe, nije ono donelo slavu ovom ostrvu. Nažalost, poznato je postalo kao – ostvro gubavaca.

Spinalonga je od 1903. do 1957. godine bila jedna od poslednjih aktivnih kolonija gubavaca u Evropi. U jednom trenutku na njemu je stanovalo skoro 400 stanovnika.

Lepra ili guba hronična je infektivna bolest poznata od antičkog doba. Poznata je i kao Hansenova bolest (HD), a izaziva je bakterija Mycobacterium leprae ili Mycobacterium lepromatosis, koja se danas uspešno leči antibioticima.

Simptomi lepre su različiti od pacijenta do pacijenta, a glavni i najčešći su odumiranje nerava, oštećenja respiratornog trakta, kože i očiju i promene na krvnim sudovima usled zgrušnjavanja krvi.

Oboleli gube osećaj za hladno, toplo i bol, pa se često povređuju. Ranije, kada medicina nije bila razvijena, te povrede bi se inficirale, a teške infekcije bi dovodile do invaliditeta ili smrti.

Početkom 19. veka o gubi se nije znalo mnogo, ni kako do nje dolazi, ni kako se leči, i verovalo se da je nasledna. Međutim, kada se pokazalo da je zarazna – pacijenti su odmah slati u izolaciju.

U Grčkoj je izolacioni centar bio na ostrvu Spinalonga.

Postoje mnogo strašnih priča o ostrvu, posebno iz vremena kada je tek počela da se formira kolonija gubavaca. Ostrvo nije imalo infrastrukturu, a ljudi – često samo i sa psorijazom – su tamo slati da čekaju smrt u nehumanim uslovima.

Zaplašeni bolešću i pričama koje su kružile, lokalci su mesto nazivali “Ostrvo prokletih” i “Ostrvo živih mrtvaca”.

Bratstvo bolesnih

U martu 1936. godine, jedan mladić je promenio sudbinu svih stanovnika ostrva.

Epaminondas Remountakis, student treće godine pravnog fakulteta u Atini je, nakon nekoliko godina skrivanjai borbe sa bolešću, bio prinuđen da ode na ostrvo.

Mlad i ambiciozan, osnovao je ”Bratstvo bolesnih Spinalonge”, u želji da poboljša uslove života pacijenta. Svom cilju posvetio je život.

Po prvi put kuće u Spinalongi su okrečene, osnovana je javna služba čišćenja, čak su izgrađeni i pozorište i bioskop, dok se na ulicama ostrva često mogla čuti klasična muzika koja je dopirala iz zvučnika koji je donirao jedan pacijent. Posle nekog vremena, na ostvo je stigla i mašina za proizvodnju električne energije koja je noću osvetljavala ulice.

Polako, ali sigurno, stanovnici ostrva počeli su da formiraju zajednicu koja se nije fokusirala samo na preživljavanje. Ljudi su se zaljubivali i venčavali, čak i rađali decu koja su odrasla na ostrvu, a da nikada nisu zaražena.

Broj pacijenata je počeo da opada od 1948. godine, kad su napravljeni prvi lekovi za ovu bolest,a poslednji ”stanar” napustio je ostrvo 1962. godine.

Danas je tvrđava Spinalonga drugo najposećenije arheološko nalazište na ostrvu Krit – posle palate Knosos. Šesto arheološko nalazište u Grčkoj.