Pavarësisht nga raca, gjinia, feja, përkatësia etnike apo mosha, interneti është bërë pjesë e rëndësishme e jetës së përditshme të të gjithë njerëzve. Në fakt, sipas të dhënave më të fundit online, edhe gjeneratat më të vjetra kanë filluar të ndërveprojnë më shumë në internet. Ofrimi i shërbimeve ose mallrave po mbështetet gjithnjë e më shumë në internet, veçanërisht që nga shpërthimi i pandemisë COVID-19. Duhet të jeni të vetëdijshëm se pavarësisht nga përfitimet, përparësitë dhe komoditetet e shumta që ofron interneti, ai ka krijuar gjithashtu disa lloje të reja krimi, të njohura përgjithësisht si krimi kibernetik.
Çka është krimi kibernetik?
Krimi kibernetik përkufizohet si çdo aktivitet kriminal që përfshin një kompjuter, pajisje në rrjet ose një rrjet. Me fjalë të tjera, krimi kibernetik i referohet krimeve që kryhen kur përdoret një kompjuter ose pajisjet e mençura si tabletat ose telefonat, ose kur këto pajisje janë shënjestra e synuar. Sipas ekspertëve të sigurisë së kompjuterëve është me rëndësi që të mos harroni që kriminelët kibernetik mund të jenë individ, grupe të organizuara kriminale si dhe elementë të sponsorisuar nga shtetet. Rrjedhimisht, edhe llojet e krimit kibernetik ndryshojnë, ndonëse shumica e tyre kryhen për përfitime financiare nga sulmuesit. Llojet specifike të krimeve kibernetike përfshijnë: zhvatjen kibernetike, vjedhjen e kriptove, vjedhjen e identitetit, mashtrimin me kartat e kreditit, privatësinë e softuerit dhe madje edhe ngacmimin kibernetik. Nëse dëshironi të lexoni më shumë për këto lloje të krimeve dhe se si kryhen ato lexojeni numrin e ardhshëm të revistës 4You Magazine.
Pse duhet të shqetësoheni për krimin kibernetik? Policia e Kosovës ua shpjegon
Në shumicën e rasteve, informacioni dhe të dhënat që iu nevojiten kriminelëve kibernetikë për të kryer krimet e tyre jepen vullnetarisht nga vetë viktimat e tyre. Kjo ndodh për shkak të dështimit të përdoruesve të internetit për t’i kushtuar vëmendjen e duhur sigurisë së tyre në internet, si dhe nga njohuritë e tyre të dobëta rreth kësaj teknologjie. Duket se mosha e re e përdoruesve të internetit është një tjetër faktor kontribues. Sipas z. Fadil Abdyli nga Policia e Kosovës, përdoruesit më aktiv të internetit në Kosovë janë adoleshentët (12 deri në 20 vjeçar). Prandaj, është e rëndësishme që të filloni të mësoni se si të përdorni internetin në mënyrë të sigurt dhe si të mbroni informacionin tuaj privat në internet.
Çdo gjë e postuar mbetet përgjithmonë
Çdo gjë që postoni ose e bëni publike mbetet përgjithmonë dhe dëmet që mund të ndodhin shpesh janë të pariparueshme. Prandaj, është e domosdoshme që të jeni mjaft vigjilent në internet si, le të themi, nëse ju ndalon një i huaj në rrugë dhe ua kërkon të dhënat e juaja personale. Këto dy veprime janë të njëjta, vetëm në një rast, ju bëni çmos për të mbrojtur veten dhe informacionin tuaj, por shpërfillni plotësisht sigurinë tuaj në internet dhe ua jepni të dhënat tuaja të huajve. Pra, mos u tregoni të pakujdesshëm dhe kontrolloni aktivitetet dhe veprimet tuaja në internet. Për ta bërë këtë, z. Abdyli ju këshillon të ndiqni rregullat e mëposhtme:
“Bëni kujdes në internet. Mbroni privatësinë e të dhënave tuaja personale dhe kujdes ndaj çdo mashtrimi apo kërkese që mund të ndikojë në privatësinë tuaj. Për të shmangur rrezikun e ekspozimit ndaj njerëzve me qëllime keqdashëse, flisni me prindërit ose kujdestarët për çdo ndryshim eventual në rutinën tuaj të shfletimit,” – Baki Kelani, zëdhënës i Policisë së Kosovës.